استخراج و ارزيابي شاخصهاي مرتبط با آمادگي صنعت خودرو سازي جهت پياده سازي ERP
محقق : مهندس مهدي عابديني[1]
استاد راهنما : دکتر محمود صارمي[2]
استاد مشاور : دكتر محمد موسي خاني[3] Evaluation of readiness Criteria’s for implementation of ERP in Iranian Automotive industries
Mehdi Abedini[4]
Dr Mohmood Sarami[5] Dr.Mohamad Musakhani[6] Abstract
Enterprise Resource Planning systems (ERP) are pre‑engineered packages designed for internal information processing and facilitating integration of the information of the firms and fast responding to the customers. Implementation of these systems is always time consuming and expensive and all parts of the organization will be challenged with the implementation process. Evidence indicates that despite the excessive time and cost, unfortunately most firms haven’t implemented these systems successfully and others which climes success, have some problems with after implementation. For protecting the organizations against the risks and dangers of ERR, it is necessary that managers arrange an investigation for organizational readiness assessment before ERP implementation. In this study the researcher has tried to extract factor for organizational readiness assessment and evaluate and rank this factors before ERP implementation in Iranian firms.
Keywords: ERP(Enterprise Resource Planning), Readiness Assessment, CSF (critical Success Factor)
چكيده تحقيق: بکارگيري و پياده سازي فرآيند سيستمهاي برنامه ريزي منابع سازمان ERP[7]يک چالش فني – اجتماعي است که بر سطوح استراتژيک و عملياتي شرکت تاثير گذار خواهد بود[13]و لزوما اجراي آن بازده مورد انتظار سازمان استفاده کننده را به همراه نخواهد داشت. بدين منظور بايد قبل ازپياده سازي ERP ميزان آمادگي سازمان براي پياده سازي اين سيستم ،ارزيابي شود.لازم است يک سازمان قبل ازپياده سازي ERP وضعيت کنوني خود را با توجه به عوامل اثر گذار بر آمادگي سازمان جهت پياده سازي موفق ERPرا مشخص نمايد.[18] ولي متاسفانه در پروژه هاي صورت گرفته در ايران آنطور که لازم است به اين مساله توجه کافي مبذول نگرديده است ودر مورد بومي سازي فاکتورهاي مرتبط با آمادگي سازمانهاي ايراني براي پياده سازي ERP نيز توجه كافي مبذول نشده است. با بررسي تحقيقات انجام شده عوامل مرتبط با آمادگي صنعت خودرو سازي شناسايي گرديد. در مرحله بعدي با توجه به تحقيقات انجام شده در ايران در زمينه ERP و همچنين با توجه به نظرات خبرگان 18 عامل شناسايي گرديد. سپس اين عوامل از طريق پرسشنامه مورد ارزيابي قرار گرفت و با استفاده از تحليل عاملي اين عوامل در قالب 5 فاکتور اصلي خلاصه گرديد و مهمترين عوامل مرتبط ،با توجه به شرايط خاص صنعت خودرو سازي مشخص گرديد. در مرحله آخر تحقيق پرسش نامه ديگري در قالب مقايسه دو به دوي 5 فاكتور اصلي طراحي گرديد با استفاده از مقياسات زوجي و با استفاده از تکنيک بردار ويژه مورد رتبه دهي قرار گرفت .اين تحقيق ميتواند راهنماي بسيار مفيدي براي شركتهاي خودروسازي كه قصد پياده سازي ERP را دارند ؛ باشد و آنها ميتوانند از عوامل استخراج شده و رتبه هاي بدست آمده جهت ارزيابي آمادگي سازمان براي پياده سازي ERP استفاده نمايند . واژه هاي کليدي: برنامه ريزي منابع سازمان( ERP)، ارزيابي آمادگي[8]، صنعت خودروسازي[9]، عوامل بحراني موفقيت[10] مقدمه: در دهه 1970 كه كاربرد فناوري اطلاعات در سازمانها به ويژه صنايع توليدي گسترش چشمگيري يافت. با پيشرفت سيستم هاي اطلاعاتي، سيستم هايMRP[11]در زمينه برنامه ريزي مواد موردنياز و شكل گرفت. به دنبال آن سيستم هاي MRPII از توسعه اين سيستم ها به وجود آمد. در دهه 1990 سيستم هاي ERP براي رفع معضل عدم يكپارچگي سيستم ها و بهره برداري از مزيت يكپارچگي به وجود آمدند. ERP در میان انواع سیستمهای نرم افزاری در صنعت ITاصطلاحاً یک ابر ساختار نرم افزاری [12]نامیده می شود و بخشهای متنوعی از فرایند کسب وکار همچون برنامه ریزی کالاها و فرآیندها , فروش , تولید کارخانه ای , خرید مواد خام , و خدمات به مشتریان را در بر میگیرد به این ترتیب معماری ERPبا سه حوزه بسیار مهم دیگر از کسب و کار یعنی مدیریت ارتباط با مشتریان [13]و مدیریت زنجیره فراهم کنندگان [14]و مدیریت ارتباط با تامین کنندگان [15]در ارتباط نزدیک است . سیر صعودی استفاده از سیستمهای ERP که از همان زمان ظهور آنها آغاز شده، همچنان ادامه دارد واین موضوع به سازمانهای ایرانی نیز سرایت کرده است. اخیرا برخی از سازمانهادرداخل کشور تمایل زیادی به پیاده سازی این سیستمها نشان داده و تعدادی از سازمانها نیز در سطح محدود این سیستم ها راپیاده سازی نمود ه اند . بيان مساله با بزرگ شدن سازمانها و موسسات نياز به وجود سيستمهاي اطلاعاتي يكپارچه كه بتواند همه بخشها و وظايف موجود در سازمان را با استفاده از يك سيستم كامپيوتري تحت كنترل داشته باشد احساس و پيدايش چنين سيستمهايي در سازمانها و بخصوص سازمانهاي صنعتي ضروري بنظر مي رسد . فلسفه اصلي ERP را فرايند گرايي تشکيل مي دهد و توسعه آن در سازمان، بخشهاي عمده اي را درگيرمي كند. به همين دليل پياده سازي ERP بايد به عنوان پروژه اي با ابعاد سازماني در نظر گرفته شود. اين نگرش ، مستلزم اعمال تغييراتي در ابعاد فرهنگي، انساني، تكنيکي، ساختاري و فرايندي در سراسر سازمان است. [3] با وجود چنين التزامي، بسياري از مديران پروژه پياده سازي ERP، تنها به جنبه هاي تكنيکي و مالي پروژه توجه داشته و از ساير جوانب غافل مي مانند و همين موضوع زمينه ساز عدم موفقيت در پياده سازي ERP مي شود به همين دليل لازم است قبل از پياده سازی آن، شاخصهای مربوط به آمادگی جهت پیاده سازی ERPمورد ارزيابی قرار گيرد تا بتوان با استفاده از اين شاخصها در مورد آمادگي سازمان جهت پياده سازي ERP بهتر تصميم گيري نمود. اهداف اساسي از انجام تحقيق: هدف اساسي اين تحقيق عبارت است از”ارزيابي شاخصهاي آمادگي صنعت خودروسازي ايران جهت پياده سازي سيستم ERP“. البته يكسري اهداف فرعي نيز در اين تحقيق محقق ميشود كه عبارتند از: – شناخت عوامل و معيارهاي موثر بر آمادگي جهت پياده سازي سيستمهاي ERP . – رتبه دهي و اولويت بندي معيارهاي موثر بر آمادگي جهت پياده سازي سيستمهاي ERP با توجه به ويژگيهاي صنعت خودرو سازي – تلخيص شاخصهاي بدست آمده در قالب چند عامل اصلي روش تحقيق: اين تحقيق از لحاظ نوع تحقيق از تحقيقات کاربردي و از نظر نحوه گرد آوري داده ها پيمايشي است در اين تحقيق پس از بررسي ادبيات تحقيق و مطالعات انجام گرفته عوامل اثر گذار بر آمادگي سازمان جهت پياده سازي موفق ERP شناسايي گرديد و سپس اين عوامل با استفاده از نظر خبرگان مورد بررسي قرار گرفت و با استفاده از آزمون فريدمن رتبه بندي اين عوامل مشخص گرديد و سپس از طريق تحليل عاملي اين عوامل را در قالب 5 عامل اصلي تخليص گرديد . جامعه آماري: قلمرو مکاني تحقيق شرکت خودروسازي سايپاوقلمرو زماني تحقيق نظركليه کارکنان و مديران حاضر در پروژه پياده سازي سيستم ERP در تابستان و پاييز سال 1384 مي باشدوجامعه آماری این تحقیق عبارت است از افراد گروه فناوری اطلاعات شرکت سایپا ؛ دلیل انتخاب این افراد بدان جهت می باشد که این افراد مستقیماً در جریان مراحل پروژه پیاده سازی ERP قرار داشتند و با مشکلات و مباحث پیاده سازی ERP به طور عملی و علمی آشنایی کامل دارند . باتوجه به اینکه جامعه آماری که در این اینگونه تحقیقات باید افرادخبره باشند که در روند مراحل پیاده سازی ERP شرکت داشته باشند, و در صنعت خودروسازي تنها شركت سايپا اين سيستم پياده نموده است, با محدودیت جامعه آماری مواجه بودیم. يافته هاي تحقيق نتايج بررسي هاي صورت گرفته از طريق پايگاه اطلاع رساني علمي و موتورهاي جستجوي در بازه زماني سالهاي 1990 تا 2005 نشان مي دهد كه مطالعات و تحقيقات صورت گرفته در زمينه ERP داراي طبقه بندي و جهت گيري هاي خاصي است و ميتوان آنها را بصورت خلاصه در قالب ذيل قرار داد: مباحث عمومي ERP شامل كليات ERP ، انجام تحقيقات در زمينه توسعه و نفوذ اين سيستم در سازمانها ، مشكلات تحقيق ، دانش سازماني ، مدل سازي كسب و كار و ساخت و توسعه ERP. برخي از مطالعات صورت گرفته در زمينه ERP در اين بخش قرار ميگيرند انتخاب راه حل ERP بعنوان حلال مشكلات اطلاعاتي سازمان
در طبقه بندي بالا، بيشترين توجه به پياده سازي ERP بوده است و شايد دليل اين موضوع قرار گرفتن درصد زيادي از سازمانها در سطح جهان در مرحله پياده سازي ERP باشد . بررسي هاي صورت گرفته نشان مي دهد با وجود طرح موضوع ERP از اوايل دهه 90 ميلادي، بحثهايي كه مانع از پياده سازي آن در شرايطي كه سازمان آمادگي لازم براي پرداختن به اين موضوع را ندارد ، چندان مورد توجه قرار نگرفته است .[4] [6],شايد اين موضوع بيشتر بدليل قدرت تبليغاتي شركتهاي عمده عرضه كننده ERP و همچنين اشتياق سازمانها براي پياده سازي اين سيستمها بدون توجه به مشكلات پياده سازي مي باشد[12]. بخاطر اين امر و براي جلوگيري از شکستهاي احتمالي که در پروژه هاي پياده سازي ERP اين تحقيق به اين موضوع را مورد بررسي قرار داده است . · شناسایی عوامل و معیارها در تحقيق ابتدا به بررسي تحقيقاتي که در زمينه شناسايي و ارزيابي عوامل بحراني موفقيت پرداخته شد که در جدول زير خلاصه گرديد. نگاره 1. عوامل بحراني موفقيت با توجه به تحقيقات صورت گرفته در ادبيات تحقيق
[7],[8],[9],[11],[16],[18],[19],[20],[21],[22] با بررسي هاي صورت گرفته مشخص گرديد که کاملترين و جامع ترين چارچوب عوامل بحراني مربوط به آقاي پاستور است كه در جدول 2-1 بيان گرديده است [14],[15]و در اين تحقيق جهت استخراج و گزينش عوامل از اين چارچوب استفاده گرديد. نگاره 2. عوامل بحراني موفقيت استخراج شده از چارچوب پاستور
)José Esteves , Pastor ;2000)برگرفته از علاوه بر عوامل فوق در تحقيق كارشناسي ارشد آقاي امين الوانچي تحت عنوان بررسي پياده سازي سيستمهاي ERP در شرکتهاي توليدي ايران ، عوامل ديگري نيز از جمله ظرفيت تغيير پذيري در سازمان ، وجود مهندسان سيستم و فناوري اطلاعات در سازمان ،احساس سازمان در قرار داشتن در بازار رقابتي وشناخت کلي شرکت از سيستم ERP رانيز جزء عوامل مهم در پياده سازي سيستم ERPبيان نموده است [2] كه در نهايت 18 عامل مورد بررسي قرار گرفت . · رتبه بندی عوامل بدين منظور پرسشنامه اي براي تعيين ميزان تاثير هر کدام از اين عوامل بر روي ميزان آمادگي سازمان جهت پياده سازي سيستمERP طراحي گرديد و بين خبرگان توزيع گرديد بعد از جمع آوري داده ها از طريق تحليل عاملي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت . با استفاده از آزمون فريدمن رتبه هر يک از18 متغير بدست آمده است .جدول شماره1-3 , نتايج حاصل از آزمون فريدمن براي رتبه بندي 18متغير تحقيق را نشان ميدهد. نگاره 3. نگاره آزمون فريدمن براي رتبه بندي متغيرها
همانگونه که در جدول شماره 1-3نمايان است, سطح معني داري محاسبه شده براي برابر بودن متغيرها از نظر اثرگذاري بر آمادگي سازمان جهت پياده سازي ERP برابر 0.000 است که اين موضوع بيانگر وجود تفاوت معني دار بين ميانگين هاي رتبه اي در سطح 99% است .[1] بنابراين مي توان گفت حمايت مديريت ارشد با بالاترين ميانگين رتبه اي؛ بيشترين و دانش صحيح و كافي در مورد سيستمهاي فعلي سازمان با پايين ترين ميانگين رتبه اي ؛ کمترين اثرگذاري بر آمادگي سازمان جهت پياده سازي ERP را دارا مي باشند. · تجزيه وتحليل عوامل در تحليل عاملي با محاسبه ماتريس اوليه عوامل , مشخص گرديد که 5 عامل داراي ارزش ايگن بيش از 1 هستند که داراي 74.304 درصد واريانس مي باشند. بعبارت ديگر از بين تمام شاخصها , 5 عامل وجود دارند که مبين 74.304 درصد ميانگين تغييرات (فواصل) ارزشهاي ايگن هر يک از شاخصهاي آزمون شده مي باشند. نگاره 4. ماتريس اوليه عوامل
با توجه به ماتريس اوليه عوامل جدول شماره 1-4 , به وضوح مشخص است که ارزش 5 عامل مذکور , فاصله بيشتري با بقيه شاخصها دارد.همانگونه که گفته شد,درصد تغيير,نسبتي از واريانس کل است که توسط فاکتورعامل مورد نظر بيان ميشود. بطور مثال نسبتي از واريانس کل که توسط فاکتوراول بيان ميشود برابر 23.673است. پس از آن ,ماتريس فاکتور اوليه (چرخيده نشده) به دست مي آيد. اما آنجاييكه تفسير اين ماتريس , هميشه ساده نيست, لذا با استفاده از روش واريماکس , دوران داده مي شود. اساس دوران , صرفاً بمنظور تفسير ساده تر و رسيدن به نتايج بهتر است. بر اساس بارهاي عامل , ساختارهاي هر عامل , متشکل از شاخصها , شناسايي گرديدند. تنها شاخصها با وزن (بار) بيش از 0.5 در ساختار هر عاملي قرار مي گيرند. ماتريس چرخيده شده بصورت زير به دست آمد: نگاره 5. ماتريس دوران يافته
كه با توجه به نظر كارشناسان عوامل اصلي تحت عناويني كه در جدول 1-6بيان گرديده است، نامگذاري گرديدند. نگاره 6. ساختار عوامل جابجا شده واريماکس شاخصها
در بخش بعدي تحقيق جهت اندازه گيري رتبه عاملهاي اصلي بدست آمده از تحليل عاملي از مقايسات زوجي استفاده گرديد بدين ترتيب که از خبرگان خواسته شد که 5 عامل اصلي (توانمندي هاي سازمان, فرهنگي, حمايتي, انگيزشي, زيرساختهاي IT)را بايکديگر مقايسه نمايند و ميزان ارجحيت هرکدام يک را نسبت به ديگري در قالب طيف ساعتي بيان نمايند. نتايج حاصل از مقايسات زوجي نشان داد که عامل حمایتی بارتبه0.287دارای بالاترین رتبه می باشد و به ترتیب توانمندیهای سازمان(0.203),عاملهای فرهنگی(0.202), زیرساختهای IT (0.171)و عامل انگیزشی (0.137) در رده های بعدی قرار دارند ونرخ سازگاري بدست آمده برابر 0.03 بود که از حد بالايي از اعتبار برخوردار است.[5] نتيجه گيري در اين تحقيق نتايجي بدست آمد كه مي تواند مورد استفاده شركتهاي خودرو سازي كه مي خواهند اين سيستم را در شركت خود پياده نمايند ،قرارگيرد كه اهم نتايج به اين صورت ميباشد. l سازمانهايي كه مي خواهند سيستم ERPرا پياده نمايند بايد بتوانند در هنگام پروژه پياده سازي ERP سريعاً تصميم گيري نمايند[10] که اين امر نياز به آن دارد که مديريت ارشد از تيم پياده سازي حمايت کامل نمايد و به آنها قدرت تصميم گيري اعطا نمايد بنابراين سازمان بايد مكانيزمهايي را براي حمايت از پياده سازي سيستم ERP درنظر بگيرد تا آمادگي لازم جهت پياده سازي موفق سيستم ERP را داشته باشد و بتواند پروژه را در زمان تعيين شده با موفقيت تمام نمايد. l با توجه به اینکه پیاده سازی سیستم ERP موجب تغییرات گستردهای در سطح سازمان می گردد سازمانها باید دارای ظرفیت تغییر پذیری بالایی باشند تجربه نشان داده است مدیران و کارکنان شرکتها در برابر تغییر بسیار مقاومت نشان می دهند و استاندارد سازی فرایندها را عامل هرج و مرج در همه بخشها می دانند و از انجام آن خودداری می کنندوتازمانی که این ظرفیت در سازمان وجود نداشته باشد آن سازمان آمادگی لازم جهت پیاده سازی سیستم ERP را نخواهد داشت. l عامل قرار داشتن در بازار رقابتی دارای اثر مشخصی بر روی آمادگی سازمان جهت پیاده سازی ERP می باشد. استفاده از سيستم ERP در بازارهای رقابتی معنا پیدا می کند. تا زمانیکه شرکتها خود را در بازارهای رقابتی احساس نکنند ،تمایل به استفاده از هیچکدام از ابزارهای برنامه ریزی نخواهند داشت. از طرفی حضور در بازار رقابتی در شرکتها، تقاضا برای عرضه ابزارهای برنامه ریزی و مدیریتی, از جمله سیستمهای ERP را بوجود می آورد[17]. l همانطوری که نتایج تحلیل عاملی نشان داد بین عامل احساس سازمان در قرار داشتن در بازار رقابتی و شناخت کلی شرکت از سیستم ERP همبستگی مثبتی وجود دارد وپایین بودن احساس رقابت در شرکتها خود عاملی موثر در کاهش میل شرکتها برای شناخت سیستمهای ERP می باشد . البته با توجه به مساله جهانی سازی و ورود ایران به معاهده سازمان تجارت جهانی، انگیزش شرکتهای صنعت خودرو سازی جهت پیاده سازی سیستم ERP بیشتر می شود و پیشنهاد می شود که شرکتهای صنعت خودرو سازی جهت پایین آوردن هزینه ها و افزایش توان رقابتی، سیستم های خود را بوسیله ERP منسجم نمایند وبدين منظورلازم است هر سازمانی پیش از پیاده سازی ERP , درک روشن و شفافی از سیستم ERP داشته باشد که این امر باعث درک توانمندیها و مزیتهای این سیستم شده وموجب افزایش انگیزش شرکتهای خودرو سازی به پیاده سازی سیستم ERP می گردد . مراجع:
2. الوانچي, امين, 1380, “بررسي پياده سازي سيستمهاي ERP در شركتهاي توليدي ايران” , پايان نامه كارشناسي ارشد صنايع دانشگاه تربيت مدرس . 3. ساعي, مهدي, 1379,”مدلسازي مفهومي برنامه ريزي منابع ساخت MRPII,ERP بوسيله مدلسازي يكپارچه UML” , پايان نامه كارشناسي ارشد صنايع دانشگاه تربيت مدرس. 4. شريفيان, ناصر, 1383,” بررسي فرايند توسعه سيستمهاي ERP و موانع و مشكلات اجرايي آن، مورد مطالعه گروه همكاران سيستم ” , كارشناسي ارشد مديريت صنعتي تهران.
6. Al-Mashari, M., Al-Mudimigh, A. & Zairi, M. 2003. Enterprise resource planning: a taxonomy of critical factors. European journal of operational research 146: 352-364. 7. Bingi, P., Sharma, MK, Golda, JK, Critical Issues Affecting an ERP Implementation, Information Systems Management, 16(3), 7-14, 1999 12. Jens Laurits Nielsen BInfTech ,2002 “CRITICAL SUCCESS FACTORS FOR IMPLEMENTING AN ERP SYSTEM IN A UNIVERSITY ENVIRONMENT: A CASE STUDY FROM THE AUSTRALIAN “ , Griffith University. 13. Jiang Yingjie ,2005;”Critical Success Factors in ERP Implementation in automotive sectors” , The Swedish School of Economics and Business Administration. 14. José Esteves , Joan Pastor ;2000 . “Toward the Unification of Critical Success Factor for ERP Implementations” . 15. José Esteves , Joan Pastor ;2001 ; “ENTERPRISE RESOURCE PLANNING SYSTEMS RESEARCH: AN ANNOTATED BIBLIOGRAPHY”, Universitat Politècnica de Catalunya. 16. Murray, M., & Coffin, G. (2001). A case study analysis of factors for success in ERP system implementations. Proceedings of the Seventh Americas Conference on Information Systems,Boston, 1012–1018. [1]فارغ التحصیل کارشناسي ارشد رشته مديريت صنعتي دانشگاه تهران abedini_mehdi@yahoo.com09122850703 [2]استاديار دانشكده مديريت دانشگاه تهران- دانشكده مديريت Msarami@ut.ac.ir [3]استاديار دانشكده مديريت دانشگاه تهران- دانشكده مديريت mosakhani@ut.ac.ir [4]MA student of Industrial Management , Faculty of Management , Tehran University
[5]Assciate proffessor , Faculty of Management , Tehran University
[6]Assciate proffessor , Faculty of Management , Tehran University
[7]Enterprise Resource Planning
[8]Readiness Assessment
[9]Automotive industry
[10]Critical Success Factors
[11]Material requirement planning
[12]Software infrastructure
[13]CRM – Customer Relationship Management
[14]SCM- Supply Chain Management
[15]SRM- Supplier Relationship Management
[16]Project Champions
[17]Legacy systems
[18]Customize
|